Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków. Domek z ogródkiem i trawą

Kodeks cywilny reguluje zasady wspólności majątku spadkowego i działu spadku. Czym jest dział spadku?

Istota działu spadku

Często po jednym spadkobiercy dziedziczy kilka osób. Jeśli spadek przypada kilku spadkobiercom, co do wspólności majątku spadkowego stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Oznacza to, że takich kilku spadkobierców staje się współspadkobiercami. Istnieje między nimi wspólność ustawowa. Wspólność taka nie ma charakteru całkowitego, bowiem istnieje do momentu działu spadku.

Dział spadku polega na tym, że wraz z zakończeniem trwania wspólności określa się wielkość sched spadkobierców. W tym celu określa się wartość całego majątku. Dział spadku może być dokonany w drodze umowy lub w drodze postępowania przed sądem.

Umowny dział spadku

Forma i treść umowy

Dział spadku w drodze umowy możliwy jest jedynie, gdy istnieje zgodna wola współspadkobierców. W razie jej braku dokonuje go sąd. Zgoda musi istnieć nie tylko co do dokonania samego działu, ale także do tego, w jaki sposób ma być dokonany.

Stronami umowy będą wszyscy współspadkobiercy. Zdarzyć się może, że stroną będzie inna osoba, np. kiedy spadkobierca zbył przypadający na niego udział.

Sama forma umowy uzależniona jest w dużej mierze od faktu, co wchodzi w skład spadku. Jeżeli będzie to nieruchomość, wymagana będzie forma aktu notarialnego. Jeśli natomiast będzie to przedsiębiorstwo, umowa o dział spadku powinna być w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.

Treść umowy ustalają same strony. W polskim porządku prawnym funkcjonuje bowiem zasada swobody umów. Nie mogą one jednak ustalić udziałów w sposób odmienny niż wynika to z przepisów prawa (lub z testamentu). Mogą jednak ograniczyć dział tylko do części spadku.

Przepisy prawa spadkowego wprowadzają odmienne niż w zasadach ogólnych traktowanie błędu jako wady oświadczeń woli.

Uchylenie się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu może bowiem nastąpić tylko wtedy, gdy błąd dotyczył stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy.

Co do pozostałych wad oświadczeń woli zastosowanie znajdą ogólne przepisy kodeksu cywilnego.

Sądowy dział spadku

Jeśli między stronami istnieje spór co do działu spadku, dokonuje go sąd (w postępowaniu nieprocesowym).

Wniosek o wszczęcie postępowania może złożyć każdy ze współspadkobierców oraz nabywca udziału w spadku. Jeśli wierzyciel spadkobiercy dokonał zajęcia praw spadkowych w drodze egzekucji, to także może wystąpić z takim wnioskiem.

Sąd musi ustalić skład majątku spadkowego i jego wartość. Podstawą dokonywania działu może być spis inwentarza. Można także dokonać uzupełnienie spisu. Jeżeli jednak nie został dokonany, sąd może dokonać ustaleń na postawie wyjaśnień składanych przez uczestników postępowania.

Sąd może zdecydować się na podział fizyczny lub cywilny spadku. Pierwszy z nich polega na tym, że poszczególne przedmioty zostaną fizyczne podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom.

Nie zawsze można rzeczy podzielić idealnie przedmioty należące do spadku. Przewidziano taką możliwość przez dokonywanie dopłat.

Podział cywilny polega natomiast na tym, że przedmioty zostają sprzedane, a uzyskana kwota podzielona między spadkobierców. Sposób podziału wybiera sąd, ale jeżeli uczestnicy postępowania wskażą sposób podziału to sąd jest związany takim wnioskiem, chyba, że jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub naruszałby uzasadniony interes osób uprawnionych.

Skutki działu spadku

Skutki prawne

Dział spadku powoduje skutki prawne i faktyczne. Skutki prawne polegają przede wszystkim na tym, że do majątków osobistych poszczególnych spadkobierców wchodzą przyznane im prawa majątkowe.

Zmienia się także odpowiedzialność za długi spadkowe. Od chwili działu spadku każdy z dotychczasowych współspadkobierców odpowiada za długi samodzielne, w stosunku do wielkości przysługującego mu udziału.

Skutki faktyczne

Skutki faktyczne polegają na tym, że majątek objęty dotychczas wspólnością, przestaje istnieć jako „całość”.

logo-footer