Zwykle po śmierci rodziców stajemy przed koniecznością uporządkowania ich spraw finansowych, w tym również spadkowych. W związku z tym mogą pojawić się wątpliwości, jakie kroki należy podjąć, aby dokonać podziału majątku, na przykład po śmierci ojca. Przepisy związane z postępowaniem spadkowym znajdziemy w kodeksie cywilnym oraz w kodeksie postępowania cywilnego. Procedurę podziału majątku po śmierci ojca można podzielić na dwa główne etapy: stwierdzenie nabycia spadku oraz dział spadku. Nasza Kancelaria oferuje pełne wsparcie prawne w zakresie prawa spadkowego po śmierci rodziców.
Stwierdzenie nabycia spadku po ojcu
Pierwszym działaniem, jakie należy podjąć, mając na celu podział majątku po śmierci ojca, jest złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Wniosek składa się do sądu spadku, którym jest sąd właściwy dla ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Jeśli takiego miejsca nie da się ustalić, to właściwy jest sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część, natomiast w braku powyższych podstaw właściwy jest sąd rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy. We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wskazać dane zmarłego oraz wszystko, co jest nam wiadome na temat tego, kto po nim dziedziczy. Jeśli dysponujemy testamentem zmarłego, należy załączyć go do wniosku. Jeżeli natomiast nie posiadamy testamentu, ale mamy wiedzę na temat tego, gdzie się znajduje, to również należy o tym napisać.
Stwierdzenie nabycia spadku przed sądem nie jest jednak jedyną możliwością. Możemy dokonać tego również przed notariuszem, przy czym w takim przypadku konieczne jest, aby stawiły się u niego wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy testamentowi lub ustawowi. Postępowanie przed notariuszem jest szybsze i z reguły wiąże się z mniejszymi kosztami, jednak jest możliwe tylko w przypadku zgodnego stanowiska wszystkich zainteresowanych na temat tego, kto powinien dziedziczyć po zmarłym.
Podział majątku po śmierci ojca bez testamentu
Jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu, to dziedziczenie następuje w sposób określony w przepisach kodeksu cywilnego. W przypadku, gdy chodzi o dziedziczenie po zmarłym ojcu, to w częściach równych dziedziczą po nim wszystkie dzieci oraz jego małżonka, przy czym część przypadająca żonie nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku. Jeśli któreś z dzieci spadkodawcy nie dożyło jego śmierci, to udział spadkowy, który by przypadał temu dziecku, przypada jego dzieciom (a więc wnukom zmarłego). W zakresie dziedziczenia jednakowo traktowane są dzieci małżeńskie i pozamałżeńskie, a także przysposobieni.
Podział majątku po śmierci ojca na podstawie testamentu
Sytuacja przedstawia się inaczej, jeśli spadkodawca pozostawił testament. W takim przypadku samodzielnie zadecydował, kto po nim dziedziczy i mogą to być zupełnie inne osoby, niż te, o których mówią przepisy. Jeśli zmarły ojciec pozostawił testament, w którym pominął swoje dzieci, warto pamiętać o możliwości skorzystania z instytucji tzw. zachowku. Polega on na tym, że osoby, które w braku testamentu dziedziczyłyby z ustawy, mogą domagać się od spadkobierców testamentowych odpowiedniej części spadku. Zazwyczaj jest to 1/2 udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Natomiast jeśli osoba, która byłaby powołana do spadku z ustawy, jest małoletnim zstępnym zmarłego (a więc dzieckiem, wnukiem itd.) albo jest trwale niezdolna do pracy, należy się jej 2/3 wspomnianego udziału spadkowego.
Dział spadku po śmierci ojca
Stwierdzenie nabycia spadku to dopiero pierwszy etap postępowania mającego na celu podział majątku po zmarłym ojcu. Drugim niezbędnym krokiem jest dział spadku. Gdy już wiemy, kto dziedziczy, należy dokonać podziału składników majątku zmarłego pomiędzy te osoby. Dział spadku może nastąpić w drodze umowy pomiędzy spadkobiercami albo w drodze postanowienia sądu, wydanego na żądanie któregokolwiek z nich. Jeśli chodzi o umowę, to może ona zostać zawarta w dowolnej formie, chyba że w skład majątku wchodzi nieruchomość – w takim przypadku wymagana jest forma aktu notarialnego.
Kwestie podatkowe związane z podziałem majątku po śmierci ojca
Po dokonaniu działu spadku pozostaje jeszcze jedna istotna kwestia, a mianowicie podatek od spadku. W związku z tym warto pamiętać, że w przypadku spadku po ojcu nie ma potrzeby zapłacenia podatku. Dzieci zmarłego znajdują się bowiem w tzw. I grupie podatkowej, która jest zwolniona od podatku w przypadku dziedziczenia. Trzeba jednak koniecznie w ciągu 6 miesięcy zgłosić fakt dziedziczenia do Urzędu Skarbowego. Jeśli spóźnimy się ze zgłoszeniem, będziemy zobowiązani do zapłaty podatku.
