Żyjemy szybko, tydzień mija za tygodniem. Dom, praca, dom. Często nie myślimy o sprawach związanych z naszym majątkiem oraz o tym, co może się z nim stać na wypadek naszej śmierci. Warto się jednak o to zatroszczyć, aby nasza śmierć nie poróżniła rodziny. Pamiętajmy, że nawet jeśli zdecydujemy się dość wcześnie na sporządzenie testamentu, to jednak do ostatnich chwil swego życia możemy zmienić tak sporządzone oświadczenie woli, a więc nie ma obawy o to, że po zaistnieniu okoliczności mających wpływ na decyzję o tym, do kogo trafi nasz majątek, nie będziemy mogli jej zmienić.
Podstawowym instrumentem, dzięki któremu możemy rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci jest testament. Może on zostać sporządzony tylko osobiście przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych.
Ile jest ważny testament po śmierci?
Testament nie posiada „daty ważności”. Może on zostać sporządzony zarówno na kilka dni, jak i na wiele lat przed śmiercią spadkodawcy. Istotne jest, by zachować warunki formalne potrzebne dla ważności testamentu. Wyróżniamy testamenty zwykłe i testamenty szczególne.
Do testamentów zwykłych zalicza się:
- testament holograficzny – napisany przez spadkodawcę pismem odręcznym, podpisany i opatrzony datą,
- testament notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego,
- testament allograficzny – spadkodawca w obecności co najmniej dwóch świadków oświadcza swoją wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy, kierownika urzędu stanu cywilnego, a następnie oświadczenie spadkodawcy spisywane jest w protokole, odczytywane i podpisywane przez spadkodawcę, osobę, wobec której wola została oświadczona oraz świadków testamentu.
Do drugiego rodzaju testamentów zalicza się:
- testament ustny – sporządzany w szczególnych okolicznościach, gdy zachowanie zwykłej formy pisemnej nie jest możliwe lub jest bardzo utrudnione, spadkodawca oświadcza swoją wolę w obecności co najmniej trzech świadków, następnie oświadczenie spadkodawcy jest spisywane, odczytywane i podpisywane przez spadkodawcę oraz co najmniej dwóch świadków,
- testament podróżny – spadkodawca podczas podróży oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków, następnie wola jest spisywana odczytywana spadkodawcy i podpisywana przez spadkodawcę, dowódcę statku lub jego zastępcę oraz dwóch świadków,
- testament wojskowy – sporządzany w formie określonej przez przepisy szczególne.
Warto pamiętać, że testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.
Kiedy testament jest nieważny?
Testament sporządzony w innej formie niż wskazane powyżej jest nieważny. Zgodnie z art. 945 § 1 k.c. nieważny jest również testament sporządzony w stanie wyłączającym świadome, albo swobodne powzięcie decyzji i wrażenie woli, sporządzony pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby nie błąd to spadkodawca nie sporządziłby testamentu o takiej treści, a także testament sporządzony pod wpływem groźby.
Jaki jest czas na otwarcie testamentu po śmierci?
Z przepisów nie wynika, jaki jest czas na otwarcie testamentu po śmierci spadkodawcy. Osoba, która posiada testament spadkodawcy, gdy dowie się o jego śmierci, powinna złożyć testament w sądzie spadku, chyba że wcześniej złożyła go u notariusza. Jeżeli osoba, u której znajduje się testament spadkodawcy uchyla się od dostarczenia go do sądu, sąd może nakazać jej złożenie testamentu w wyznaczonym terminie. Sąd lub notariusz, który otrzymał testament otwiera go, gdy ma dowód śmierci spadkodawcy. Osoby, których testament dotyczy, wykonawca testamentu, kurator spadku oraz tymczasowy przedstawiciel są w miarę możliwości zawiadamiane przez sąd o otwarciu i ogłoszeniu testamentu.
Co zrobić z testamentem notarialnym po śmierci spadkodawcy?
Testament sporządzony w formie aktu notarialnego jest przechowywany w kancelarii notarialnej przez 10 lat od daty jego sporządzenia, po upływie tego czasu zgodnie z art. 90 § 1 ustawy prawo o notariacie przekazywany jest do archiwum ksiąg wieczystych. Jeżeli wiemy, w której kancelarii notarialnej spadkodawca sporządził testament należy się tam udać. Jeśli jednak, posiadamy wiedzę o sporządzeniu testamentu, lecz nie wiemy z usług, której kancelarii notarialnej spadkodawca skorzystał warto sprawdzić, czy jego testament został zarejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów. Notariusz, gdy posiada dowód śmierci spadkodawcy otwiera testament i ogłasza go, a następnie w przypadku braku przeciwwskazań sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.
