Koronawirus sparaliżował świat w błyskawicznym tempie. Koronawirus w Polsce również mocno daje się we znaki. Nie tylko gwarantujemy opiekę prawną, ale również chcemy informować Państwa. Będziemy odpowiadać na pytania, które docierają do naszej Kancelarii. W tym wpisie odpowiadamy na następujące zagadnienia: koronawirus a zgodność zakazów z konstytucją. Zapraszamy.
Czy aktualne zakazy i obostrzenia są zgodne z konstytucją?
Sprawa może być dyskusyjna. Sfery rządowe będą twierdzić, iż panuje pandemia i rząd działa w celu ograniczenia skutków rozprzestrzeniania się wirusa wśród obywateli. Rząd uzasadnia powyższe tym, iż z wprowadzeniem stanu nadzwyczajnego wiążą się głębsze ingerencje w prawa jednostki niż w stanie zagrożenia epidemicznego. Dotyczy to np. cenzury prewencyjnej, dozwolonej w stanie wyjątkowym, obecna sytuacja nie wymaga.
Koronawirus a konstytucja
Jednak wprowadzenie jednego ze stanów nadzwyczajnych wymienionych w Konstytucji (rozważane mogłoby by być wprowadzenie stanu wyjątkowego lub stanu klęski żywiołowej), również nie oznacza wprowadzania przez rząd najbardziej restrykcyjnych ograniczeń za zasadzie zupełnego automatyzmu. Obowiązuje w takim wypadku zasada proporcjonalności, a więc wprowadzamy jedynie niezbędne środki i ograniczenia.
Podstawą wprowadzonych przez rząd ograniczeń i zakazów jest art. 46 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284, 322 i 374).
Art. 46 ust. 4 ustawy antyzakaźnej pozwala w rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii na liczne – i to daleko idące – ograniczenia statusu jednostki.
Koronawirus a konstytucja – opinie ekspertów
Eksperci wskazują, iż rozporządzenie m.in. zakazuje funkcjonowania restauracji (nie licząc sprzedawania na wynos lub dowożenia posiłków), ośrodków kultury i rozrywki, kin, basenów, siłowni, klubów fitness, bibliotek, archiwów, muzeów i innych jednostek kultury oraz dalszych instytucji wymienionych w kolejnych jednostkach redakcyjnych. Podaje się, iż wiele ze wprowadzonych ograniczeń można by było usprawiedliwić stanem zagrożenia dla zdrowia i życia.
Eksperci podają jednak, że nie mamy tutaj już do czynienia z ograniczeniem w korzystaniu z wolności i praw jednostki, dopuszczalnym w stanie normalnego funkcjonowania państwa (art. 31 ust. 3 konstytucji), tylko z naruszeniem istoty tych wolności i praw. W szczególności zaś dotyczy to wolności działalności gospodarczej (art. 22 konstytucji), prawa do decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47) czy wolności poruszania się po terytorium RP (art. 52 ust. 1).
Wskazuje się również, że ustawa z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, na podstawie, której Minister Zdrowia wprowadził ograniczenia w opuszczaniu domów nie może uzasadniać wprowadzania obostrzeń i zakazów polegających na zakazie wychodzenia z domów. Wskazywany powyżej art. 46 ust. 4 ustawy daje możliwość na:
1) czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,
2) czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,
3) czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
4) zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,
5) obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,
6) nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi,
7) obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych
Jak widać z powyższego, nie ma tam literalnie wymienionego np. zakazu opuszczania określonych miejsc, np. domów.
Koronawirus – ustawa o stanie wyjątkowym
Z kolei ustawa o stanie wyjątkowym w art. 14 ust. 2 wskazuje, iż:
W czasie stanu wyjątkowego mogą być wprowadzone nakazy lub zakazy:
1) przebywania lub opuszczania w ustalonym czasie oznaczonych miejsc, obiektów i obszarów;
2) uzyskania zezwolenia organów administracji publicznej na zmianę miejsca pobytu stałego i czasowego;
3) zgłoszenia w ustalonym terminie organom ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości;
4) utrwalania za pomocą środków technicznych wyglądu lub innych cech określonych miejsc, obiektów lub obszarów.
Jak widać z powyższego, podważane mogłoby być to, czy rząd wprowadzając przedmiotowe ograniczenia użył prawidłowej podstawy prawnej.
Prowadzicie Państwo firmę i macie problemy spowodowane działaniem koronawirusa? Chcecie dowiedzieć się o przysługujących prawach i zadbać o zabezpieczenie swojego źródła zarobków w tych specjalnych czasach? Kancelaria Krzeszewski i Partnerzy może pomóc zainteresowanym. Wystarczy skontaktować się z nami pod adresem mailowym kancelaria@krzeszewski.com lub zadzwonić pod numerem telefonu (+48) 22 100 44 58.
