Zgodnie z art. 167 § 1Kodeksu pracy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.
Oznacza to, iż żądanie powrotu z wypoczynku musi być spowodowane taką sytuacją w zakładzie pracy, której w momencie udzielania urlopu pracodawca nie mógł przewidzieć. Katalog nieprzewidzianych okoliczności jest jednak otwarty, więc przyczyn może być wiele.
Pracownik odmawia powrotu z urlopu. Co wtedy?
W sytuacji, gdy pracownik odmówi wcześniejszego powrotu z urlopu, pracodawca może zastosować wobec niego przewidziane w przepisach prawa pracy konsekwencje, np. karę porządkową – karę pieniężną. W niektórych sytuacjach odmowa przerwania urlopu może zostać uznana nawet za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i skutkować rozwiązaniem z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne). Takie zachowanie pracownika można bowiem zakwalifikować, jako opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia.
Pracownik wraca po odwołaniu z urlopu. Co z wypowiedzeniem?
Co istotne, pracownik, który stawił się do pracy po odwołaniu go z urlopu nie podlega ochronie przed wypowiedzeniem, która przysługuje mu w czasie urlopu. Nie oznacza to jednak, iż pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko po to, aby wręczyć mu wypowiedzenie umowy. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia z dnia 9 lutego 1967 r., III PZP 22/66, wskazał, iż wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę w czasie, w którym po odwołaniu go z urlopu stawił się do pracy, jest dopuszczalne, chociażby nastąpiło w okresie, na który początkowo udzielono mu urlopu wypoczynkowego. Wypowiedzenie takie jest jednak nieważne, jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w Państwie Ludowym, gdyby odwołanie z urlopu nastąpiło w celu dokonania wypowiedzenia umowy o pracę (sygn. akt. III PZP 22/66, OSNCP 1967, z. 6 s. 11).
Odwołanie z urlopu. Co z kosztami?
Konsekwencją odwołania pracownika z urlopu jest obowiązek pracodawcy pokrycia kosztów poniesionych przez pracownika, jednak tylko tych pozostających w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Dotyczy to wydatków, które pracownik już poniósł i nie może ich odzyskać z powodu wcześniejszego powrotu lub rezygnacji z wyjazdu w ostatniej chwili, m.in. koszt wykupionych w biurze podróży wycieczek lub też koszty biletów lotniczych.
Celem ustalenia rzeczywistych kosztów odwołania z urlopu pracownik powinien przedstawić pracodawcy dowody potwierdzające ich poniesienie. Koszty podróży należy zwrócić w wysokości faktycznie poniesionej przez pracownika, a gdy nie jest on w stanie ich udokumentować, według zasad określonych dla podróży służbowych. Co istotne, gdy z powodu odwołania pracownika z urlopu wraz z nim wróciła jego rodzina, pracodawca zobowiązany jest pokryć również bezpośrednie koszty związane z ich powrotem.
Pracodawca nie rekompensuje utraconych korzyści, które pracownik mógłby osiągnąć gdyby nie został odwołany z urlopu. Jeżeli jednak pracodawca odwołał pracownika z urlopu sprzecznie z przepisami Kodeksu pracy, to ponosi odpowiedzialność na podstawie odpowiednio stosowanych przepisów Kodeksu cywilnego, a więc w szczególności także za utracone przez pracownika korzyści.
