Po wyrokach uchylających kary sanepidu nałożone na otwarte lokale przedsiębiorcy na masową skalę rozważają lub postanowili wznowić swoją działalność. W odpowiedzi na te działania rząd zagroził, że firmy nie stosujące się do obostrzeń nie otrzymają pomocy finansowej. Postanowiliśmy sprawdzić, czy jest to możliwe i przeanalizowaliśmy ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Oto nasze wnioski:
Jakie obostrzenia są zagrożone utratą pomocy finansowej?
- czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,
- czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,
- czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
- zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,
- obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,
- nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi,
- obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych
- – uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii.
- czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców;
- czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;
- obowiązek poddania się badaniom lekarskim przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
- obowiązek stosowania określonych środków profilaktycznych i zabiegów;
- obowiązek poddania się kwarantannie;
- miejsce kwarantanny;
- czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia;
- nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów;
- nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
- zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
- nakaz określonego sposobu przemieszczania się;
- nakaz zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, wraz ze sposobem realizacji tego nakazu.
Jakie rodzaje pomocy objęte zagrożone są ryzykiem utraty w razie naruszenia obostrzeń:
Przepis przewiduje, że naruszenie przez przedsiębiorcę ograniczeń, nakazów i zakazów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej stanowi podstawę odmowy udzielenia pomocy publicznej, w szczególności programów rządowych udzielających wsparcia finansowego skierowane do poszczególnych przedsiębiorców lub ich grup (np. z tarczy antykryzysowej).
Niezgodność przepisu z Konstytucją RP:
Przychylamy się do panującej opinii, że obostrzenia naruszają Konstytucję RP. Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że ograniczenie praw i wolności może nastąpić tylko w ustawie oraz pod warunkiem odpowiedniej szczegółowości unormowania ustawowego, uwzględniającego dostateczną precyzję, jasność i poprawność danej regulacji oraz ścisłe i precyzyjne określenie kompetencji i działań organów państwa. Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie zawiera takich informacji, przewidując ich doprecyzowanie w rozporządzeniach. A zatem nie można uznać jej za spełniające warunki określone przez TK. Tym samym, w naszej ocenie odmowa pomocy przedsiębiorcom, spełniającym warunki do jej przyznania, z powodu niestosowania się do obostrzeń, które zostały wprowadzone w sposób niezgodny z prawem jest nieuprawniona.
Zagrożenia:
Przedsiębiorca ubiegający się o udzielenie pomocy publicznej, obowiązany jest złożyć oświadczenie, że nie naruszył ograniczeń, nakazów i zakazów. Oświadczenie jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
W przypadku złożenia fałszywego oświadczenia, przedsiębiorca jest obowiązany do zwrotu kwoty stanowiącej równowartość udzielonej pomocy łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Tym samym o zwrocie otrzymanej pomocy lub jej nieotrzymaniu może zdecydować nie tyle złamanie obostrzeń, co złożenie fałszywego oświadczenia lub jego niezłożenie. Osobną kwestią jest natomiast domaganie się składania przez obywateli oświadczeń o stosowaniu się do przepisów wydanych z naruszeniem prawa.
Źródła:
Ustawa z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 2112)
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1845)
