Od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym można wnieść zarzuty, które wstrzymują prawomocność orzeczenia. Po wniesieniu zarzutów sąd, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty musi ponownie rozpoznać i rozstrzygnąć sprawę.
Podmiotami uprawnionymi do wniesienia zarzutów są:
- pozwany,
- interwenient uboczny po stronie pozwanego,
- prokurator,
- inny organ działający na takich samych zasadach jak prokurator,
- właściwa organizacja pozarządowa.
Zarzuty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia go pozwanemu. Zasadniczo zarzuty powinny być wniesione w formie pisma procesowego. Natomiast w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych pracownik lub ubezpieczony może zgłosić zarzuty ustnie do protokołu.
Pismo zawierające zarzuty powinno czynić zadość ogólnym warunkom stawianym dla pisma procesowego (art. 126 i następne Kodeksu postępowania cywilnego). Oprócz tego pismo takie powinno zawierać:
- oznaczenie zakresu zaskarżenia przez wskazanie czy nakaz zapłaty jest zaskarżony w całości, czy w części;
- wskazanie zarzutów stawianych nakazowi zapłaty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy;
- powołanie wszystkich okoliczności faktycznych i dowodów.
Spóźnione twierdzenia i dowody sąd pomija, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swoje winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że zachodzą inne wyjątkowe okoliczności.
Zarzuty, które można wnieść to:
- zarzut niewłaściwego określenia przez powoda wartości przedmiotu sporu,
- zarzut niewłaściwości sądu, którą można by usunąć w drodze umowy stron,
- zarzut zawarcia umowy mediacji,
- zarzut istnienia umowy o wyłączenie jurysdykcji sądów polskich lub zapisu na sąd polubowny,
- zarzut wykonania zobowiązania,
- zarzut przedawnienia.
Po prawidłowym wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie ich powodowi (art. 495 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). W trakcie postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Natomiast w przypadku zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może ponadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenie za dalsze okresy.
Po cofnięciu zarzutów sąd orzeka postanowieniem, że nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym pozostaje w mocy, chyba że nie uznaje cofnięcia za niedopuszczalne (art. 497 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Przez cofnięcie zarzutów należy rozumieć ich odwołanie przez pozwanego.
Sąd może odrzucić zarzuty, gdy zostały wniesione po terminie, nie opłacono ich, są niedopuszczalne z innych przyczyn oraz gdy ich braki nie zostały usunięte w terminie.
Odrzucenie zarzutów następuje na posiedzeniu niejawnym w formie postanowienia. Doręcza się je pozwanemu wraz z uzasadnieniem. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.
