Zakres władzy rodzicielskiej przysługującej obojgu rodzicom (niezależnie od stanu formalnego ich związku) może ulec zmianie. Sąd rodzinny – zależnie od zaistniałej sytuacji – może zdecydować o zawieszeniu władzy rodzicielskiej, ograniczeniu władzy rodzicielskiej lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Kryterium nadrzędnym przy rozpatrywaniu tego typu spraw jest dobro dziecka.
Władza rodzicielska – podstawowe informacje
Dziecko do osiągnięcia pełnoletności znajduje się pod wpływem i ochroną rodziców, którym przysługuje władza rodzicielska, określająca z tego tytułu prawa i obowiązki obojga rodziców.
Należyte korzystanie z władzy rodzicielskiej ma zapewnić dziecku właściwy rozwój duchowy i fizyczny. Ojciec i matka zobowiązani są chronić dobro swojego dziecka, dbać o jego majątek, reprezentować je przed urzędami i innymi podmiotami, wychowywać dziecko zgodnie z własnymi poglądami, mając jednak na względzie interes społeczny. Rodzice podejmują najważniejsze decyzje dotyczące m.in. nauki, leczenia. Dziecko zaś powinno odwzajemniać takie wsparcie posłuszeństwem.
Należy pamiętać, że każdy z rodziców ma jednakowe prawo do sprawowania władzy rodzicielskiej. Ograniczenie w tym zakresie może być dokonane jedynie przez sąd. Jeżeli oboje rodzice posiadają pełnię władzy rodzicielskiej powinni współdziałać w jej wykonywaniu dla dobra dziecka. Generalnie rodzice pozostają równouprawnieni względem dziecka.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej
W sytuacjach, w których spełnianie przez rodziców ich praw i obowiązków wynikających z wykonywania władzy rodzicielskiej jest niemożliwe, sąd może orzec zawieszenie władzy rodzicielskiej.
Do takiej sytuacji dochodzi, gdy rodzice nie są w stanie wykonywać swoich obowiązków, jednak sytuacja ta na pewno ulegnie zmianie w przyszłości. Czynnik czasowej zmiany stanu (tymczasowości) jest tu niezwykle istotny. Ideą zawieszenia władzy rodzicielskiej jest stan, w którym prawa i obowiązki rodziców nie przestają istnieć (jak to ma miejsce np. przy wygaśnięciu władzy rodzicielskiej, czy też pozbawieniu władzy rodzicielskiej), jednak aktualnie nie mogą być wykonywane.
Jak rozpatrywać tymczasowość? Przewidywany czas istnienia przeszkody, uniemożliwiającej wykonywanie władzy rodzicielskiej, nie może być zbyt długi. Kilkutygodniowy, czy nawet kilkumiesięczny wyjazd zagraniczny nie nosi znamion trwałości, w przeciwieństwie np. do kilkuletniego pobytu w więzieniu jednego z rodziców. W tym ostatnim przypadku sąd może uznać to za trwałą (nie tymczasową) przeszkodę, której skutkiem jest zawieszenie władzy rodzicielskiej lecz jej ograniczenie. Dlatego tak istotne jest określenie czasu powstania przesłanki przemijającej oraz czasu jej trwania.
Najczęściej do zawieszenia władzy rodzicielskiej dochodzi w sytuacji:
– wyjazdu za granicę rodzica lub rodziców;
– leczenia szpitalnego bądź rehabilitacji rodzica lub rodziców (przewidywany czas leczenia nie powinien być długotrwały). Choroba może utrudniać podejmowanie decyzji zgodnych z dobrem dziecka;
– krótkotrwałego pobytu w zakładzie karnym rodzica lub rodziców.
Głównym celem zawieszenia władzy rodzicielskiej jest ochrona dziecka. Widać tu zatem wyraźną różnicę od np. ograniczenia władzy rodzicielskiej, która może zaistnieć w przypadku gdy dobro dziecka jest zagrożone (np. przez stałe stosowanie kar cielesnych).
Zawieszenie władzy rodzicielskiej – procedury i skutki
Zawieszenie władzy rodzicielskiej obowiązuje po uwzględnieniu stosownego wniosku złożonego w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu dziecka. Postanowienie o zawieszeniu władzy rodzicielskiej może zostać wydane wyłącznie po przeprowadzeniu rozprawy.
Rodzic (albo rodzice), wobec którego zastosowano zawieszenie władzy rodzicielskiej nie może sprawować osobistej pieczy nad dzieckiem, zarządzać jego majątkiem i reprezentować go przed urzędami i innymi podmiotami. Taki rodzic nie może podejmować istotnych decyzji względem dziecka. Pełnię praw rodzicielskich przejmuje drugi rodzic, chyba że jego władza rodzicielska również została zawieszona, ograniczona lub został jej pozbawiony.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej może dotyczyć jednego z rodziców, wówczas obowiązki i prawa przysługują drugiemu z rodziców. Jeżeli zawieszenie władzy rodzicielskiej obejmuje obojga rodziców, to wówczas sąd ustanawia opiekuna dla dziecka (np. mogą to być dziadkowie, o ile nie ma przeciwwskazań).
Zawieszenie władzy rodzicielskiej nie pozbawia władzy rodzicielskiej rodzica (rodziców), chociaż na czas jego trwania ma takie same skutki jak pozbawienie władzy rodzicielskiej. Wymaga ustalenia opiekuna prawnego na czas zawieszenia prawnego, natomiast po ustaniu przyczyn zawieszenia, można złożyć wniosek do sądu rejonowego o uchylenie zawieszenia władzy rodzicielskiej. Jeśli sąd przychyli się do wnioskowanej argumentacji, wówczas rodzic odzyskuje władzę rodzicielską.
Uwaga: Należy również pamiętać, że sąd może orzec o zawieszeniu władzy rodzicielskiej w sytuacji ogłaszania wyroku o: rozwodzie, separacji, czy też unieważnieniu małżeństwa.
Szukasz doświadczonej kancelarii zajmującej się tematyką rozwodową? Chcesz dowiedzieć się o przysługujących prawach małżonków i zasadach związanych z rozwodami? Kancelaria Krzeszewski i Partnerzy pomaga zainteresowanym. Wystarczy skontaktować się z nami pod adresem mailowym kancelaria@krzeszewski.com lub zadzwonić pod numerem telefonu (+48) 22 100 44 58.
