Pojęcia zwłoka i opóźnienie bardzo często występują w terminologii prawniczej. W obu przypadkach oznaczają niewykonanie zobowiązania w terminie określonym co do konkretnej czynności prawnej. Czym się różnią? Odpowiadamy na to pytanie w tym artykule.
Zwłoka i opóźnienie w Kodeksie Cywilnym
Terminy opóźnienie i zwłoka regulują przepisy Kodeksu Cywilnego. Określeń tych nie należy używać przemiennie. Uprawnienia strony dotkniętej zwłoką bądź opóźnieniem znacznie się różnią.
Zgodnie z art. 476 Kodeksu Cywilnego dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Zwłoka a opóźnienie – Co to właściwie oznacza?
W obu przypadkach mamy do czynienia z nieterminowym wykonaniem przyjętych zobowiązań wynikających z czynności prawnej np. z umowy.
Zwłoka jest często nazywana opóźnieniem kwalifikowanym. Dopuszcza się jej dłużnik, który nie wykonał umowy w terminie, z przyczyn od siebie zależnych. Natomiast opóźnienie następuje wówczas, gdy termin nie został dotrzymany z przez dłużnika z przyczyn za które nie ponosi on odpowiedzialności (z przyczyn niezależnych).
W konsekwencji, opóźnieniem nazywamy każde niewykonanie zobowiązania w terminie, natomiast zwłoką – szczególny przypadek opóźnienia polegający na działaniu lub zaniechaniu zawinionego.
Zwłoka a opóźnienie – Odpowiedzialność dłużnika
Przepis art. 471 k.c. uzależnia odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania od tego, czy można mu przypisać winę, to jest od tego, czy ponosi on odpowiedzialność za swoje zachowanie.
Tym samym wierzyciel musi wykazać że istnieje związek przyczynowy między zachowaniem dłużnika i szkodą, jaką poniósł.
Odmiennie kształtują się zasady odpowiedzialności dłużnika za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. W takiej sytuacji wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Co istotne jednak, w takiej sytuacji wierzyciel zostaje pozbawiony możliwości dochodzenia odszkodowania, którego mógłby domagać się, gdyby dłużnik dopuścił się zwłoki.
Zawierając umowę należy pamiętać o różnicach w znaczeniu obu tych terminów. Interesy stron można należycie zabezpieczyć w obydwu przypadkach, jednak konieczne jest odpowiednie skonstruowanie umowy.
Czy w przypadku nieterminowej zapłaty faktury możemy naliczyć odsetki za zwłokę czy za opóźnienie?
Zgodnie z art. 481 § 1 kodeksu cywilnego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Tym samym, jeżeli dłużnik nie zapłacił w terminie, możemy dochodzić odsetek za opóźnienie. Bez znaczenia pozostaje przy ty czy ponosi on winę w późniejszym uregulowaniu należności. Sam upływ czasu wystarcza do dochodzenia odsetek ustawowych za opóźnienie albo odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych.
