11 września 2019 r. zapadł precedensowy wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, mający istotne znaczenie dla kredytobiorców, którzy dokonali wcześniejszej spłaty kredytu, zarówno nadpłacając go, refinansując, jak też dokonując konsolidacji. Wyrok TSUE jest bardzo ważnym argumentem dla osób, które chcą upomnieć się (lub już są w sporze) o zwrot kosztów kredytów konsumenckich. Łączna wartość roszczeń (według różnych źródeł) z tego tytułu może sięgać 1,5-4 mld złotych!
Zwrot kosztów za wcześniej spłacony kredyt – komu przysługuje?
Zgodnie z powyższym wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE kredytobiorcom, którzy spłacili przed terminem oznaczonym w umowie kredyt konsumencki. Jaka jest definicja kredytu konsumenckiego?
Zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim jest to umowa o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych (lub równowartość tej kwoty w innej walucie). Za kredyt konsumencki rozumie się w szczególności:
– umowę pożyczki;
– umowę kredytu w rozumieniu prawa bankowego;
– umowę o kredyt odnawialny;
– umowy o limit lub debet w rachunku kredytowo-oszczędnościowym, umowy o kartę kredytową i inne formy umowy o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego.
Zwrot pieniężny należy się zatem osobom, które wcześniej nadpłaciły kredyt, refinansowały go lub konsolidowały.
Zwrot kosztów za wcześniej spłacony kredyt – czego dotyczy?
Za co dokładnie może należeć się zwrot z tytułu wcześniej spłaconego kredytu? Zależnie od indywidualnej umowy, może on dotyczyć:
– zwrotu części prowizji doliczonej do kredytu;
– zwrotu części opłat związanych ze składką ubezpieczeniową doliczaną do każdej raty;
– zwrotu części opłat administracyjnych doliczonych do kredytu;
– odsetek.
Zwrot kosztów za wcześniej spłacony kredyt – termin i przedawnienie
Bank ma obowiązek rozliczenia się z kredytobiorcą w terminie 14 dni od dnia wcześniejszej spłaty. Jeśli tego nie dokona, kredytobiorca składa reklamację do banku, wnosząc o zwrot części kosztów z tytułu przedterminowego spłacenia kredytu, powołując się m.in. na orzeczenie TSUE.
Okres przedawnienia może wynosić w tych sprawach od 6 do 10 lat, zależnie od tego, kiedy doszło do wcześniejszej spłaty kredytu. 10-letni okres przedawnienia obowiązuje dla kredytów spłaconych wcześniej do 09.07.2018 (czyli w okresie 09.07.2008-09.07.2018), natomiast kredyty spłacone wcześniej, po tej dacie będą podlegały 6-letniemu okresowi przedawnienia. Ma to związek z nowelizacją kodeksu cywilnego w sprawie przedawnienia roszczeń.
Zwrot kosztów za wcześniej spłacony kredyt – na co się powoływać?
Jak już wspomnieliśmy banki z natury niechętne są do zwracania kosztów. Na co więc się powoływać w sporze z nimi?
W tym wypadku przede wszystkim na ustawę o kredycie konsumenckim, zgodnie z którą: „W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed spłatą” (Art. 49 ust. 1.)
Ustawę można przyjąć za podstawę roszczeń, jednak dla własnego interesu dobrze przygotować więcej argumentów.
Zgodnie z precedensowym wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma miejsce: „Prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”. (art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23.4.2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającego dyrektywę Rady 87/102/EWG, w skrócie dyrektywa Nr 2008/48). Dotyczy on również kosztów, które nie są zależne od czasu trwania umowy.
Unijną dyrektywa o kredycie konsumenckim 2008/48 jest powiązana z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z 11 września 2019 roku.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości został wydany w związku z zapytaniem złożonym przez Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie w 2018 r., odnośnie spraw wytoczonych przez spółkę Lexitor przeciwko SKOK Stefczyka, Santander Consumer Bank i mBankowi.
Zwrot kosztów za wcześniej spłacony kredyt – jak liczyć zwrot?
Artykule 48. znowelizowanej ustawy o kredycie konsumenckim, której autorem jest Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, mówi o proporcjonalnym zwrocie kosztów w przypadku wcześniejszej spłaty kredytów. Na czym polega proporcjonalność? Jest ona liczona proporcjonalnie i powinna uwzględniać różnicę między okresem wcześniejszego terminu spłaty kredytu, a dniem spłaty w określonym w umowie i nie powinno to zależeć od tego, kiedy konsument poniósł te koszty.
Przykładowo – jeżeli wszystkie koszty kredytu na rok wyniosły 10 000 złotych, a kredytobiorca (konsument) spłacił ten kredyt już po 6 miesiącach, wówczas przysługuje mu zwrot 5 000 złotych.
Zwrot kosztów za wcześniej spłacony kredyt – jak się bronią banki?
Bank broni się tym, że nie ma zależności między prowizją, a okresem kredytowania. Pomimo tego, że na instytucji finansowej spoczywa ciężar dowodowy, to jednak banki najczęściej uzasadniają tym, że roszczenie kredytobiorcy jest nieuzasadnione.
W rzeczywistości prowizja jest ściśle związana z okresem kredytowania, co potwierdza np. Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla banków.
Znaczenie wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE dla kredytobiorców
Wskazany powyżej wyrok TSUE z września 2019 roku może mieć decydujący wpływ na wyroki wydawane przez polskie sądy, rozstrzygające spory dotyczące zwrotu kosztów kredytów konsumenckich.
Zgodnie z omawianym rozstrzygnięciem, bank jako kredytodawca jest zobligowany do rozliczenia z kredytobiorcą kosztów kredytu w zakresie proporcjonalnym do niewykorzystanego okresu umowy, w terminie 14 dni od dnia wcześniejszej spłaty kredytu.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48 konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy. Podkreślenia wymaga, że w art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, który to implementuje art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48, ustawodawca wskazał, że chodzi o wszelkie świadczenia wchodzące w skład całkowitego kosztu kredytu, np. odsetki, prowizje, opłaty, koszty usług dodatkowych.
Dotychczasowa praktyka sektora bankowego wskazuje, że większość banków nie dokonywała takich rozliczeń z własnej inicjatywy, a w przypadku już ich dokonania, całkowicie pomijano takie opłaty jak np. prowizje, czy też opłaty administracyjne.
Warto zaznaczyć, że wyrok TSUE jest bardzo istotny i może stać się pomocny w sporach z bankami. Sędziowie w Polsce będą zapewne posiłkować się wyrokiem TSUE, jednak trzeba mieć na względzie, że nie mają obowiązku opierać swojego wyroku na podstawie wytycznych Trybunału Sprawiedliwości. Dlatego decydując się na walkę o swoje pieniądze warto wesprzeć się doświadczoną w tych sprawach kancelarią, która potrafi efektywnie toczyć spory z niewygodnym przeciwnikiem jakim jest bank. Warto próbować.
Kancelaria Krzeszewski i Partnerzy, może pomóc zainteresowanym. Chcą Państwo uzyskać zwrot należnych środków? Wystarczy skontaktować się z nami pod adresem kancelaria@krzeszewski.com lub zadzwonić pod numerem telefonu (+48) 22 100 44 58.
Sygnatura sprawy w TSUE: C-383/18 (Lexitor)
