Jest to częściowe rozporządzenie spadkodawcy w prawie spadkowym. Innymi słowy, spadkodawca, na mocy zapisów, może rozdysponować konkretne przedmioty wchodzące w skład jego majątku na rzecz konkretnych osób, które niekoniecznie muszą być spadkobiercami. Zapis stanowi o rozporządzeniu majątkowym spadkodawcy. Zapis dotyczący prawa spadkowego może być dokonany wyłącznie w testamencie.
W polskim prawie rozróżnić można dwa rodzaje zapisów w testamencie:
– Zapis zwykły w testamencie.
– Zapis windykacyjny w testamencie.
Zapis windykacyjny i zapis zwykły w testamencie – czym się różnią?
Różnice między zapisem zwykłym a zapisem windykacyjnym widać dopiero w momencie otwarcia spadku, tj. w chwili śmierci spadkodawcy.
Zapis windykacyjny oznacza, że w chwili śmierci spadkodawcy, określone przedmioty (objęte zapisami w testamencie) automatycznie przechodzą na własność zapisobiercy (osoba, która na podstawie zapisu w testamencie otrzymuje prawo do wskazanego przez spadkodawcę przedmiotu). Zapis windykacyjny musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.
Zapis zwykły oznacza, że zapisobierca ma prawo do roszczenia o wykonanie zapisu, tj. wszczęcia roszczenia windykacyjnego o wydanie mu przedmiotu przyznanego przez spadkodawcę w zapisie.
Zapis w testamencie. Jak działa zapis zwykły w testamencie?
Jak już informowaliśmy w zapis umożliwia przekazanie określonego przedmiotu po śmierci spadkodawcy określonej osobie (zapisobiercy).
Zapis zwykły, zawarty w testamencie, obliguje spadkobiercę lub spadkobierców do spełnienia konkretnego świadczenia majątkowego na rzecz konkretnej, wskazanej przez zapis osoby (zapisobiercy).
Istotne jest tutaj, aby przedmiot, niezależnie od jego charakteru (dom, mieszkanie, działka, samochód, pamiątka rodzinna, inna cenna rzecz itd.) był konkretnie zapisany. Taka sama zasada dotyczy kwoty pieniężnej – w zapisie musi być podana konkretna wartość finansowa (nie np. „dużo pieniędzy” czy „część moich pieniędzy”).
Należy pamiętać, że zapisobierca również musi być konkretnie podany. Może to być osoba fizyczna (która żyje podczas otwarcia spadku), ale też spółka czy organizacja pozarządowa np. fundacja (która istnieje podczas otwarcia spadku).
Innymi słowy, zapis musi być tak sprecyzowany, żeby spadkobierca lub spadkobiercy wiedzieli dokładnie co i komu, a także w jakiej ilości muszą przekazać.
Przekazać można nie tylko pieniądze czy inne dobra materialne, ale także np. poprzez zapisy zobowiązać do wykonania jakichś usług na rzecz zapisobiercy lub umorzyć wobec niego długi.
Zapis zwykły w testamencie – kto wykonuje zapis?
Obowiązek wykonania zapisu zawartego w testamencie spoczywa na spadkobiercy ustawowym lub testamentowym.
Obowiązek wykonania zapisu jest dziedziczny.
Na zobowiązanym spadkobiercy ustawowym lub testamentowym ciąży odpowiedzialność odszkodowawcza.
Roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem lat pięciu od dnia wymagalności zapisu.
Radca prawny Janusz Krzeszewski
